اسپکتروفتومتر چیست و چرا انتخاب درست آن اهمیت دارد؟

اسپکتروفتومتر یکی از مهم‌ترین ابزارهای آزمایشگاهی است که در بسیاری از حوزه‌ها از جمله تحقیقات علمی، صنایع دارویی، غذایی، رنگ و پوشش، و کنترل کیفیت کاربرد دارد.
این دستگاه با اندازه‌گیری شدت نور در طول موج‌های مختلف، اطلاعات دقیقی درباره ترکیب و خواص نمونه‌ها ارائه می‌دهد.

اگر قصد خرید اسپکتروفتومتر دارید، انتخاب درست می‌تواند:

• دقت نتایج آزمایش‌ها را افزایش دهد
• هزینه‌های عملیاتی را کاهش دهد.
• قابلیت توسعه تحقیقات را فراهم کند.

مکانیزم عملکرد اسپکتروفتومتر

یک اسپکتروفتومتر شامل اجزای اصلی زیر است:

1. منبع نور (Light Source) — تولید نور با طیف مشخص (UV، VIS یا IR)

2. سیستم پراکندگی طول موج (Monochromator یا Diffraction Grating)

3. محفظه نمونه (Sample Holder)

4. آشکارساز (Detector) — ثبت شدت نور

5. سیستم پردازش داده و نرم‌افزار — نمایش و تحلیل نتایج

فرآیند کار اسپکتروفتومتر:

نور تولیدشده → عبور از تکفام‌ساز → برخورد با نمونه → ثبت نور عبوری یا بازتابی → پردازش داده و رسم نمودار.

 کاربردهای اسپکتروفتومتر در صنایع مختلف

 ۱. آزمایشگاه‌های شیمی و بیوشیمی

• اندازه‌گیری غلظت DNA، RNA و پروتئین

• آنالیز واکنش‌های شیمیایی

• تعیین خلوص مواد

 ۲. صنایع غذایی

• بررسی کیفیت روغن‌ها و چربی‌ها

• تشخیص آلودگی‌های شیمیایی

• اندازه‌گیری رنگ و شفافیت نوشیدنی‌ها

 ۳. صنایع دارویی

• کنترل کیفیت مواد اولیه

• بررسی پایداری داروها

• تست جذب نور قرص‌ها و کپسول‌ها

 ۴. کنترل کیفیت صنعتی

• بررسی رنگ در نساجی

• ارزیابی پوشش‌ها و رنگ‌های صنعتی

• تست مقاومت مواد در برابر نور.

نمونه اسپکتروفتومتر پرتابل شرکت اوژن اپتیک

معیارهای انتخاب اسپکتروفتومتر

 ۱. محدوده طول موج (Wavelength Range)

💡 نکته: برای کاربردهای چندگانه، دستگاه‌های UV-VIS-NIR گزینه ایده‌آل هستند.

 ۲. رزولوشن طیفی (Spectral Resolution)

• رزولوشن بالا: تفکیک دقیق پیک‌های طیفی

• رزولوشن پایین: مناسب برای کاربردهای عمومی و ارزان‌تر

📌 مثال: برای آنالیز دقیق رنگ‌ها در صنایع رنگ، رزولوشن ۱ نانومتر یا کمتر توصیه می‌شود.

 ۳. حساسیت (Sensitivity)

• وابسته به کیفیت آشکارساز و طراحی اپتیکی

• حساسیت بالاتر → تشخیص غلظت‌های کمتر ماده

 ۴. سرعت اندازه‌گیری

• تک‌کروماتور: دقت بالا، سرعت کم

• آرایه آشکارساز خطی: سرعت بالا، مناسب تولید انبوه

 ۵. هزینه و خدمات پس از فروش

• قیمت اسپکتروفتومتر از چند هزار تا ده‌ها هزار دلار متغیر است

• حتماً به گارانتی، آموزش کاربری و پشتیبانی نرم‌افزاری توجه کنید

نمونه اسپکتروفتومتر شرکت اوژن اپتیک

مقایسه برندهای مطرح اسپکتروفتومتر