سلطان تقلب را بشناسید: تشخیص عسلهای تقلبی در ۶۰ ثانیه با اسپکتروفتومتر UV-Vis
مقدمه: طلای شیرینی که جعلیاش بازار را پر کرده!
عسل، این هدیه شگفتانگیز طبیعت، قرنهاست که هم شیرینکننده زندگی ماست و هم دارویی طبیعی. اما آیا میدانستید **عسل پس از روغن زیتون و شیر، رتبه سوم تقلب در مواد غذایی جهان** را دارد؟! سودجویان با افزودن شربت ذرت، ملاس و نشاسته، این طلای شیرین را آلوده میکنند. تشخیص این تقلبها به دلیل تنوع طبیعی عسلها (بر اساس گلها و منطقه) تقریباً غیرممکن بود. تا امروز! تشخیص کیفیت عسل تقلبی با دستگاه اسپکتروفتومتر مرئی-ماوراء بنفش (UV-Vis) در انقلابی نوین در دانش کشاورزی و غذایی ایجاد کرده است.
اندازه گیری عسل
هدف از مشخص کردن طیف فلورسانس برای عسل، تشخیص عسل تقلبی و همچنین ایجاد روشی ساده، سریع و غیر مخرب در تشخیص کیفیت عسل اصل از عسل تقلبی می باشد. محققان تفاوت های بسیاری را در بین نمونه ها مشاهده کردند که آنها را قادر می سازد عسل خالص را از عسل تقلبی تشخیص دهند. به عنوان مثال، ملاس در غلظت ۱% یک شانه خفیف در منحنی طیفی نشان می دهد.
عسل رقیق نشده به داخل یک کووت یکبار مصرف پیپت شده و در یک نگهدارنده نمونه با الیاف تحریک و انتشار در ۹۰ درجه قرار داده شد. طیف فلورسانس اندازه گیری شده برای نمونه های عسل (زمان اندازه گیری برای همه نمونه ها ثابت نگه داشته شد) در شکل ۱ نشان داده شده است. تفاوت در شدت فلورسانس و تفاوت های ظریف در شکل طیفی برای همه نمونه ها مشاهده می شود.
باید توجه داشت پیک فلورسانس وسیع مشاهده شده بین ۴۰۰-۷۰۰ نانومتر در هر طیف ناشی از حضور فلاونوئیدها (ترکیبات آنتی اکسیدانی) است.
تغییرات در شکل این طیف های فلورسانس در درجه اول به تفاوت در ترکیب فلاونوئیدی شهد مورد استفاده در ساخت عسل نسبت داده می شود. اما توجه داشته باشید که پیک کوچک در ۳۶۵ نانومتر فلورسانس از عسل نیست، بلکه انرژی برانگیختگی است که توسط نمونههای عسل رقیق نشده و متراکم نوری در طیفسنج پراکنده میشود.
بنابراین فلاونوئیدهایی که بر طیف فلورسانس عسل غالب هستند (شکل ۱) پلی فنول ها هستند. این متابولیت های گیاهی رنگ، عطر و طعم عسل را تعیین می کنند و یک آنتی اکسیدان و سایر فواید سلامتی را ارائه می دهند. و لذا طیف فلورسانس منحصر به فرد برای هر نمونه عسل، قدرت و حساسیت طیفسنجی فلورسانس را برای مشخص کردن عسل نشان میدهد.
شکل ۱: فلورسانس عسل خالص با تحریک ۳۶۵ نانومتر. پیک طیف سنجی عسل با دستگاه اسپکتروفتومتر UUV_VIS
فناوری تشخیص در ۶۰ ثانیه: طیفسنجی فلورسانس چگونه کار میکند؟
چرا این روش معجزه میکند؟
سرعت فوقالعاده: نتیجه آزمایش در کمتر از ۱ دقیقه!
دقت اتمی: تشخیص تقلب حتی در **غلظت ۱%** (مثلاً افزودن ملاس).
بدون آسیب به نمونه: آزمایش غیرمخرب با حفظ کامل عسل.
هزینه پایین:نیاز به تجهیزات میلیاردی یا متخصص فوقحرفهای ندارد.
قابل حمل: استفاده در خط تولید، عسلفروشیها و حتی بازارهای محلی.
نمونه دستگاه اسپکترفتومتر UV_VIS جهت تشخیص عسل تقلبی
علم پشت پرده:
ترکیبات طبیعی عسل بهویژه **فلاونوئیدها** (آنتیاکسیدانهای قوی) هنگام مواجهه با نور UV، **الگوی فلورسانس منحصربهفردی** مانند اثر انگشت از خود ساطع میکنند. هرگونه تقلب، حرارتدیدگی یا کهنه گی، این الگو را بهطور محسوسی تغییر میدهد.
نکته طلایی:** پیک طیفی بین ۴۰۰-۷۰۰ نانومتر، اثر انگشت فلاونوئیدهای عسل است که مسئول رنگ، عطر، طعم و خواص درمانی آن هستند.
نمونه مطالعهعملی در تشخیص عسل تقلبی با دستگاه اسپکترفتومتر UV_VIs : موفقیت خیرهکننده در مصر
محققان مؤسسه تحقیقات مهندسی کشاورزی قاهره (AENRI) با دستگاه **طیفسنج مادون قرمز** به نتایج شگفتانگیز رسیدند:
**شناسایی ملاس ۱%:** ایجاد “شانه” مشخص در منحنی طیفی.
**تشخیص عسل حرارتدیده:** تغییر الگو در نمونههای پاستوریزه یا ذخیرهشده نامناسب.
**تمایز قطعی خالص/تقلبی:** تفاوتهای واضح در شدت و شکل پیکهای طیفی.
– **تقلب** را در کمترین سطح (حتی ۱%) شناسایی میکند.
– **تازگی** و آسیبهای حرارتی را تشخیص میدهد.
– با **سرعت و دقت بالا** و **هزینه معقول** در دسترس است.
– **قابل استفاده در هر نقطه** از مزرعه زنبوردار تا فروشگاه است.
در نتیجه تشخیص عسل تقلبی با استفاده از دستگاه اسپکترفتومتر UV_VIS ، تنها راه علمی و عملی برای تضمین **خلوص ۱۰۰% عسل** و اعتمادسازی با مصرفکننده است. لذا سرمایهگذاری روی این فناوری، سرمایهگذاری بر روی سلامت جامعه و اعتبار برند شماست.
برای انتخاب مدل مناسب دستگاه، راهنمای خرید اسپکتروفتومتر را مطالعه کنید.